Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przedsiębiorca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada odpowiedniej znajomości przepisów z zakresu BHP. Szkolenia z bezpieczeństwa i higieny pracy są więc obowiązkowe dla każdego pracownika. Zatem pojawiają się pytania: Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie BHP? Czym są szkolenia wstępne i okresowe, jak często należy je przeprowadzać i w jakim zakresie przepisy BHP dotyczą zleceniobiorców? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie BHP?
W kontekście bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), ważnym aspektem jest klarowne zrozumienie obowiązków w tym zakresie. Zgodnie z działem X Kodeksu Pracy Pracodawca, czyli podmiot, który zatrudnia choćby tylko jednego pracownika odgrywa kluczową rolę w tworzeniu bezpiecznych warunków pracy dla swoich pracowników.A co jeżeli firma jest tylko zleceniodawcą i wszystkie współpracujące z nią osoby pracują na podstawie umów cywilno-prawnych lub innych umów o współpracy? Art. 304 kodeksu pracy w §1 mówi wprost, że „Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy o których mowa w art. 207 §2 osobom fizycznym, wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę…” Oznacza to, że w szczególności w stosunku do pracowników, zleceniobiorców, a także osób współpracujących działających w ramach samozatrudnienia pracodawca (tu rozumiany jako podmiot organizujący pracę):
- Ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Jest to odpowiedzialność, której z mocy prawa nie może się pozbyć. Może natomiast, a niekiedy jest zobligowany zatrudnić osoby lub podmioty będące dla niego wsparciem w tym zakresie.
- Jest zobowiązany chronić życie i zdrowie osób znajdujących się w zakładzie pracy zapewniając bezpieczne i higieniczne warunki pracy i przebywania.
- Organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
- Zapewnić przestrzeganie w zakładzie zasad i przepisów BHP oraz wydawać w tym zakresie wiążące decyzje i polecenia dla załogi.
- Reagować na potrzeby związane z bezpieczeństwem pracy, wprowadzać i dostosowywać środki podejmowane w celu podnoszenia tego bezpieczeństwa.
- Określić, stosować i rozwijać spójną politykę bezpieczeństwa i higieny pracy dostosowaną do realizowanych procesów technologicznych, mającą na celu podnoszenie bezpieczeństwa, minimalizację ryzyka wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
- Uwzględniać ochronę zdrowia wszystkich osób biorących udział w procesie pracy w tym w szczególności młodocianych, kobiet w tym kobiet w ciąży i kobiet karmiących oraz niepełnosprawnych.
- Niezwłocznie wprowadzać w życie wszelkie nakazy, wystąpienia, decyzje i wystąpienia wszelkich organów sprawujących nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy w tym Państwowej Inspekcji Pracy oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Wszelkie działania wynikające z tych obowiązków pracodawca musi realizować na swój koszt. Sam pracodawca, a także jego personel kierowniczy jest zobowiązany znać przepisy o ochronie pracy zarówno ogólne, jak i wynikające z polityki BHP przedsiębiorstwa, a także realizowane procesy technologiczne pod kątem występujących zagrożeń i sposobów ich zwalczania. Pracodawca ma także obowiązek dokonać oceny ryzyka zawodowego na każdym stanowisku i poinformować o takim ryzyku osobę, która na tym stanowisku będzie pracowała przed dopuszczeniem jej do pracy
Ocena ryzyka zawodowego – na czym polega?
Jedną z podstawowych czynności, które pracodawca powinien zrealizować w ramach zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków zatrudnienia, jest dokonanie oceny ryzyka zawodowego. Taka ocena dokonywana jest dla każdego stanowiska pracy indywidualnie, przed oddaniem stanowiska do eksploatacji. Takiej oceny może dokonać uprawniony inspektor BHP z Link4business. Ocenę ryzyka zawodowego dokonuje się biorąc pod uwagę:
- wyposażenie stanowiska i miejsca pracy,
- stosowane substancje i preparaty chemiczne,
- stosowane substancje biologiczne, rakotwórcze i mutagenne,
- inne zagrożenia takie jak np. hałas, zapylenie, wibracje,
- sposób organizacji i wykonywania pracy,
- inne czynniki środowiska pracy.
Prawidłowo przygotowana ocena ryzyka zawodowego na stanowisku powinna zawierać następujące elementy:
- opis ocenianego stanowiska pracy, z uwzględnieniem:
- stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,
- wykonywanych zadań wraz z opisem realizowanego procesu technologicznego,
- niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy występujących na stanowisku,
- środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, które muszą być stosowane na stanowisku,
- wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
- datę przeprowadzonej oceny oraz dane osób dokonujących oceny.
Oceny ryzyka zawodowego dokonuje się na wszystkich stanowiskach pracy zarówno biurowych jak i robotniczych. Dokument zawierający ocenę ryzyka zawodowego powinien znajdować się w dokumentacji BHP pracodawcy. Jak często należy dokonywać oceny ryzyka zawodowego? Nie ma konkretnych terminów. Ponowną ocenę dokonuje się w miarę potrzeb, a w szczególności:
- W sytuacji, kiedy zmianie uległo wyposażenie stanowiska lub proces technologiczny na nim wykonywany,
- Kiedy na stanowisku pracy wystąpił wypadek spowodowany czynnikiem, który nie został uwzględniony jako zagrożenie w ocenie ryzyka zawodowego.
O ryzyku zawodowym na stanowisku pracy należy powiadomić wszystkie osoby wykonujące na nim pracę. Zapoznanie się z takim ryzykiem pracownik potwierdza poprzez podpisanie stosownego świadczenia. Jeśli jest to pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę jego oświadczenie przechowywane jest w części B akt osobowych.
Środki ochrony indywidualnej i odzież robocza
Bezpieczeństwo na stanowiskach pracy należy w miarę możliwości zapewnić poprzez wdrożenie środków ochrony zbiorowej. Takimi środkami jest np. zapewnienie właściwego oświetlenia na stanowisku pracy oraz w całej strefie pracy np. w hali maszyn. Ale bardzo często samymi takimi środkami nie uda się zapewnić właściwego bezpieczeństwa. Stąd konieczność stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży roboczej.
W ramach dokumentacji BHP dla każdego stanowiska, na którym jest to wymagane opracowuje się normy przydziału odzieży roboczej oraz środków ochrony indywidualnej. Normy opracowuje zespół powołany przez pracodawcę. Opracowanie norm przydziału odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej wchodzi w zakres przygotowania dokumentacji BHP realizowanego przez Link4business. W normach w zależności od stanowiska wskazuje się wymaganą odzież roboczą i obuwie robocze (np. specjalne buty ze sztywnymi noskami), bluzy robocze, spodnie itp., ale także środki ochrony indywidualnej takie jak kask, uprząż do pracy na wysokości, czy rękawice, okulary. W normach wskazuje się także ilość wydanych pozycji i przewidziany czas ich eksploatacji. Pracownik potwierdza przyjęcie odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej własnoręcznym podpisem w karcie przydziału.
Koszty utrzymania w czystości odzieży roboczej obciążają pracodawcę. Powinność tę co do zasady pracodawca może zrealizować poprzez faktyczne pranie odzieży na swój koszt lub wypłatę pracownikowi ekwiwalentu za pranie odzieży wyliczonego na podstawie jego realnych kosztów. Jeżeli praca nie jest szczególnie brudząca pracodawca może zezwolić na używanie własnej odzieży wypłacając ekwiwalent za jej używanie i pranie.
Jak wygląda przydział odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej dla zleceniobiorców i osób wykonujących swoje zadania na innych podstawach? Bezwzględnie pracodawca nie ma prawa dopuścić do pracy na stanowisku osoby niewyposażonej zgodnie z normami przydziału odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej. To nie podlega żadnym wątpliwościom. Można się jedynie zastanawiać, kto powinien pokryć koszty odzieży i środków. Dla pracowników oczywiście pracodawca. Dla pozostałych? Zdaniem inspektorów BHP Link4business również. Dlaczego, przede wszystkim dlatego, że w takiej sytuacji będzie miał pełną kontrolę nad tym, że zakupiony towar jest zgodny z PN. Będzie miał pełne prawo wymagać od wszystkich stosowania tych środków. Będzie także postrzegany jako pracodawca faktycznie dbający o bezpieczeństwo. Nie tylko przez pracowników, ale także przez organa kontroli.
Badania medycyny pracy
Każdy pracodawca ma obowiązek zadbać o to by pracownicy wykonujący swoją pracę na każdym stanowisku pracy posiadali aktualne badania medycyny pracy. Chodzi o to by lekarz specjalista medycyny pracy (i tu warto podkreślić, że po zakończeniu pandemii nie może to być lekarz rodzinny, czy inny specjalista) dopuścił pracownika do pracy na stanowisku, czyli stwierdził, że:
- praca na danym stanowisku nie będzie zagrożeniem dla zdrowia pracownika
- pracownik pracując na danym stanowisku nie będzie zagrożeniem dla innych
Badania wstępne
Przed dopuszczeniem pracownika do pracy należy go skierować na badania wstępne. W tym celu należy wręczyć mu skierowanie, którego wzór znajduje się w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2023 (Dz.U. 2023 poz. 607). W skierowaniu pracodawca zawiera opis stanowiska pracy oraz czynniki zagrożenia, które na nim występują. Dopuszczenia pracownika do pracy na konkretnym stanowisku dokonuje lekarz medycyny pracy wystawiając stosowne orzeczenie. Lekarz medycyny pracy może wysłać pracownika na dodatkowe konsultacje lub badania. Koszt wszelkich badań pokrywa pracodawca. Okres ważności badań wstępnych nie jest określony przepisami. Zależy od stanu zdrowia pracownika. Znów powstaje pytanie, czy na badania medycyny pracy kierować tylko pracowników czy także osoby wykonujące prace na innej podstawie? Zdaniem ekspertów BHP Link4business dla własnego bezpieczeństwa (z punktu widzenia odpowiedzialności) pracodawca powinien objąć badaniami medycyny pracy wszystkie osoby pracujące na stanowiskach robotniczych(w przypadku umów innych niż umowa o pracę koszty pokrywają pracownicy lub pracodawca). Odstąpić od badań dla osób pracujących na innej podstawie niż umowa o pracę można ewentualnie w przypadku prac biurowych i innych prac lekkich.
Czy badania wstępne wykonuje się tylko raz? Niekoniecznie. Badania wstępne powinno się wykonać każdorazowo, gdy przenosimy pracownika na stanowisko pracy o innym charakterze oraz zagrożeniach lub kiedy zagrożenia na stanowisku, na którym pracuje uległy zmianie. Kiedy można odstąpić od badań wstępnych medycyny pracy? W sytuacji kiedy przyjmujemy do pracy pracownika, który:
- posiada aktualne badania medycyny pracy,
- dopuszczenie do pracy nastąpiło na stanowisku o analogicznej charakterystyce i narażeniach (aby to sprawdzić pracownik powinien przedłożyć kopię skierowania jakie było podstawą wykonania aktualnych badań),
- przerwa w pracy nie przekroczyła 30 dni,
- w przypadku przedłużenia umowy w ramach tego samego stanowiska.
Badania okresowe
Na badania okresowe kieruje pracodawca wtedy, kiedy okres dopuszczenia do pracy na podstawie badań wstępnych lub poprzednich badań okresowych dobiega końca. Na ile wcześniej trzeba pracownika skierować? Na tyle by zdążył te badania wykonać. Pamiętajmy, że jeśli pracownik nie zdąży wykonać badań okresowych w terminie nie możemy go dopuścić do pracy.
Badania kontrolne
Na badania kontrolne należy skierować pracownika po długotrwałej niezdolności do pracy. Czyli po zwolnieniu lekarskim, ale związanym z chorobą pracownika, a nie jego członka rodziny. Okres graniczny takiej niezdolności do pracy to 30 dni. Jeśli pracownik był chory powyżej 30 dni i ma wrócić do pracy musi uzyskać od lekarza zaświadczenie o zakończeniu leczenia. Następnie wykonuje badania kontrolne i po ich pozytywnym wyniku może przystąpić do pracy. Pracodawcy nie wolno dopuścić do pracy pracownika po długiej, ponad 30-dniowej chorobie bez wykonania badań kontrolnych.
Szkolenie wstępne i okresowe – czym się różnią i kiedy je przeprowadzić?
Przed dopuszczeniem do pracy każdy pracownik powinien przejść szkolenie z bezpieczeństwa i higieny pracy. Kodeks pracy wyraźnie odnosi się do pracowników czyli do osób zatrudnionych na umowę o pracę, ale zdaniem ekspertów BHP Link4business szkolenie takie muszą przejść wszyscy bez względu na formę zatrudnienia. Tak jak mówiliśmy wcześniej zgodnie z Art. 304 §1 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy wszystkim osobom bez względu na formę zatrudnienia. A jak można to osiągnąć nie szkoląc, czyli nie informując o zasadach bezpieczeństwa i sposobach bezpiecznej realizacji zadań na stanowisku? Szkolenia BHP dzielimy na:
- szkolenia wstępne
- szkolenia okresowe
Szkolenie wstępne
Szkolenie wstępne należy przeprowadzić w czasie pracy, a więc po podpisaniu umowy, ale przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania zadań na stanowisku. Musi ono być przeprowadzone zawsze w sposób stacjonarny. Szkolenie wstępne dzieli się na dwa etapy:
- wstępne ogólne
- wstępne stanowiskowe
Szkolenie wstępne ogólne prowadzi uprawniony inspektor BHP. Zakres szkolenia jest szczegółowo opisany w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180 poz. 1860. To przede wszystkim tematy ogólne związane z prawami i obowiązkami pracowników, obowiązującymi przepisami prawnymi, zasadami udzielania pierwszej pomocy czy zasadami postępowania przeciwpożarowego. Szkolenie wstępne ogólne powinno odnosić się do stanowisk, na jakich będą pracować jego uczestnicy, ale zakres poruszanych zagadnień jest jednakowy bez względu na to dla kogo szkolenie jest organizowane.
Szkolenie wstępne stanowiskowe, jak sama nazwa wskazuje dotyczy stanowiska pracy. Szkolenie to musi się odbyć przed dopuszczeniem pracownika do pracy na danym stanowisku. A więc takie szkolenie należy przeprowadzić nie tylko pierwszego dnia pracy ale także:
- przy zmianie stanowiska pracy,
- przy zmianie ryzyka zawodowego na stanowisku,
- przy zmianie procesu technologicznego mającej wpływ na bezpieczeństwo pracy.
Szkolenie wstępne stanowiskowe prowadzi bezpośredni przełożony, czyli osoba posiadająca uprawnienia kadry kierowniczej do prowadzenia szkoleń BHP oraz znająca specyfikę pracy na stanowisku. W ramach szkolenia pracownik powinien poznać sposoby bezpiecznej pracy na stanowisku, ryzyko zawodowe, wymagania co do stosowania odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej.
Dokumentem potwierdzającym odbycie szkolenia wstępnego ogólnego i stanowiskowego jest Karta Szkolenia Wstępnego w Dziedzinie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy stanowiąca załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2019 r. (DZ.U poz. 1099). Wypełnioną kartę pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę przechowuje się w części B akt osobowych.
Szkolenie okresowe
Szkolenie okresowe ma na celu przypomnienie osobom wykonującym pracę na stanowiskach o przepisach i zasadach BHP oraz zapoznanie ich z najnowszymi zmianami w prawie lub osiągnięciami techniki w tym zakresie. Pierwsze szkolenie okresowe musi się odbyć w ciągu 12 miesięcy, a dla kadry kierowniczej w ciągu 6 miesięcy od podjęcia pracy. Kolejne w zależności od typu stanowisk pracy:
- raz w roku – na stanowiskach, gdzie wykonywane są prace szczególnieniebezpieczne,
- raz na 3 lata – na stanowiskach robotniczych innych niż opisane powyżej,
- raz na 5 lat – na stanowiskach kierowniczych,
- raz na 6 lat – na stanowiskach administracyjno-biurowych*).
*) Jeżeli zakład pracy znajduje się w trzeciej lub niższej kategorii ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nie ma obowiązku organizowania szkoleń okresowych dla pracowników administracyjno-biurowych (zależy to od pracodawcy).
Szkolenia okresowe dla kadry kierowniczej i pracowników administracyjno-biurowych, o ile jest konieczność ich organizowania mogą być realizowane w formie innej niż stacjonarna.
Dokumentem potwierdzającym odbycie szkolenia wstępnego ogólnego i stanowiskowego jest Zaświadczenie o Ukończeniu Szkolenia w Dziedzinie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy stanowiąca załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2019 r. (DZ.U poz. 1099). Wypełnioną kartę pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę przechowuje się w części B akt osobowych.
Szkolenia BHP dla pracowników tymczasowych
Od 2004 roku w polskiej przestrzeni prawnej funkcjonuje taka forma zatrudnienia, jak umowa o pracę tymczasową. W ten zatrudniać mogą tylko certyfikowane Agencje Pracy Tymczasowej dla swoich klientów zwanych pracodawcami – użytkownikami. Powstaje zatem trójstronny stosunek pracy pomiędzy pracownikiem, agencją i pracodawcą użytkownikiem. Agencja jest faktycznym pracodawcą zatrudniającym, prowadzącym akta osobowe i wypłacającym wynagrodzenie. A pracodawca użytkownik to podmiot na rzecz którego pracownik faktycznie wykonuje pracę. A więc za sprawy związane z organizacją pracy, a także za sprawy związane z bezpieczeństwem i higiena pracy odpowiada pracodawca użytkownik.
Do obowiązków agencji należy jedynie skierowanie pracownika na badania medycyny pracy. Obowiązki pracodawcy użytkownika względem pracownika tymczasowego, z którego korzysta są znacznie szersze. Polegają na:
- Przekazaniu agencji pracy tymczasowej informacji co do specyfiki i zagrożeń na stanowisku pracy celem wystawienia skierowania na badania wstępne,
- Prowadzeniu polityki BHP w firmie,
- Przeprowadzeniu szkolenia wstępnego ogólnego i stanowiskowego,
- Zapoznaniu pracownika tymczasowego z ryzykiem zawodowym,
- Zapewnieniu odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej,
- Prowadzeniu szkoleń okresowych wg zasad obowiązujących pracowników własnych.
Dokumentacja szkoleń BHP wygląda analogicznie jak w przypadku innych osób.
Szkolenia BHP Warszawa – skorzystaj z pomocy Link4business
W biurze rachunkowym Link4business przykładamy najwyższą wagę do zapewnienia kompleksowej obsługi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Zatrudniamy ekspertów BHP z wieloletnim stażem, ogromnym doświadczeniem i szerokimi uprawnieniami. Nasza firma specjalizuje się w świadczeniu usług, obejmujących:
- przygotowywanie dokumentacji BHP,
- przeprowadzanie i aktualizację oceny ryzyka zawodowego,
- opracowywanie zasad przydziału odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej.
Ponadto, oferujemy profesjonalne szkolenia wstępne i okresowe dla pracowników oraz osób kierujących pracownikami, dostosowane do specyfiki branży. Nasza firma aktywnie uczestniczy także w komisjach powypadkowych, działając na rzecz ciągłego doskonalenia standardów bezpieczeństwa w miejscu pracy. Dzięki naszym kompleksowym usługom BHP, zapewniamy naszym klientom spokój i pewność, że ich przedsiębiorstwo spełnia najwyższe normy bezpieczeństwa.
Szukasz firmy, która przeprowadzi szkolenie BHP w Warszawie? Skontaktuj się z nami, a udzielimy Ci wszelkich informacji oraz przeprowadzimy szkolenie BHP.
